Margaretha Hardenberg Cultuurcentrum
Geschiedenis van de bouw

Geschiedenis van de bouw

Op 24 september 1659 werd de eerste steen gelegd door Adriaan Geerts Wildervanck.
Eerst op 17 juli 1687 vond de inwijding plaats door ds. Omius Oomkens.

De kerk werd gebouwd als een zogenaamde zaalkerk, hetgeen nog zichtbaar is op één van de spreekstoelpanelen. Zoals bij vele andere veenkoloniale kerken het geval was, liet men zich bij de bouw inspireren door de protestantse kerkelijke architectuur in het westen van het land. Voor Wildervank leek de inspiratiebron de nieuwe kerk van Haarlem te zijn geweest, een ontwerp van Jacob van Campen.

Zo weten we dat in 1865 aan de heer S.A. Troost is opgedragen driemaal per week naar het gemeentehuis van Wildervank te gaan, om daar de middelbare tijd op te nemen, teneinde het uurwerk van de Wildervankster kerktoren daar naar te regelen.
De middelbare tijd was de tijd, zoals bij het telegraafkantoor te Veendam aangegeven.

In 1777 werd de kerk aan de noordzijde met een dwarsarm uitgebreid, hetgeen aan de buitenkant zichtbaar is; er is een ander soort baksteen gebruikt. Deze uitbreiding werd bekostigd door het waterschap “Wildervankster Participanten Verlaat”. De gelden werden verkregen uit heffingen (schutgeld) van het middenverlaat. Het dagelijks bestuur van het waterschap werd in handen gelegd van twee dijkrichters. Deze fungeerden als een soort gemeenteraad. Tussen 1737 en 1776 vervulde Jan Uniken deze functie. Daarnaast was Uniken vele jaren diaken en kerkvoogd van de Wildervankster kerk. De zerkentrap voor de ingang werd geschonken door de heer Woortman, toenmalig kerkenraadslid.

Op de lage, niet boven de kerk uitstekende toren werd in het jaar 1835 een achtkantig opzetstuk geplaatst, overgaand in een open houten lantaarn met een peervormige spits, waarin een jaar later een uurwerk en klok werden aangebracht, geschonken door eerder genoemd waterschap. De klok werd gegoten door A.H. van Bergen in Heiligerlee.
Het uurwerk kwam bij de restauratiewerkzaamheden in 1959 tevoorschijn en hangt nu in de kerk boven de noorderingang. Het draagt als opschrift:

Toren, uurwerk en klok. Daargesteld in MDCCCXXXV. Bekostigd uit de Wildervankster vallaatkas tengevolge resolutie van participanten van den 4 maart 1835

Vanzelfsprekend was men in vroegere tijden meer aangewezen op het uurwerk voor het tijdlezen van nu. Daarom was het zaak dat het uurwerk de juiste tijd aangaf.

Zo weten we dat in 1865 aan de heer S.A. Troost is opgedragen driemaal per week naar het gemeentehuis van Wildervank te gaan, om daar de middelbare tijd op te nemen, teneinde het uurwerk van de Wildervankster kerktoren daar naar te regelen.

De middelbare tijd was de tijd, zoals bij het telegraafkantoor te Veendam aangegeven.

In 1857 volgde een zes weken durende bouw van de zuidelijke dwarsarm, waarna de kerk een kruiskerk kon worden genoemd. In deze tijd werd ook een nieuwe gedenksteen voor Adriaan Geerts Wildervanck gemaakt en ingemetseld aan de oostzijde van de kerk; ” tot eene nagedachtenis aan den eersten aanlegger dezer aanzienlijke veenstreek, wiens naam in een enkele familie en in het bloeiende dorp Wildervank bewaard wordt.” De kosten van de gedenksteen werden betaald door notaris De Blecourt, wiens vrouw Anna Siberdina Wichers Wildervanck verwant was aan Adriaan Geerts Wildervanck. De notaris en zijn vrouw liggen begraven nabij de oostelijke kerkhofingang.